Zwierzęta nie mogą mówić za siebie. Nie mogą zaprotestować gdy ktoś je krzywdzi, wykorzystuje, zadaje im ból. Lasy nie mają głosu w parlamencie. Rzeki, lasy i torfowiska nie składają wniosków legislacyjnych. Dlatego potrzebują nas – ludzi, którzy będą ich rzeczniczkami i rzecznikami.
„Nie możemy zrobić wszystkiego. Ale nie możemy też nic nie robić.”— Jonathan Safran Foer
Czasem to wygląda tak: scrollujesz bez końca. Zdjęcie rannego lisa. Krzyk zza krat. Zwierzę patrzy prosto w obiektyw, jakby pytało: czemu nikt nic nie robi? Czemu nikogo to nie obchodzi? A przecież Ciebie obchodzi. Przecież próbujesz coś robić. Podpisujesz petycje. Udostępniasz posty. Dajesz parę złotych. I czujesz, że to jakby wrzucać wiadro wody w płonący las.
Chodzisz w marszach. Protestujesz. Twoja skrzynka pęka od wiadomości – pełnych bólu, zdjęć z interwencji, próśb o wsparcie, o ratunek, o jeszcze kilka złotych. A może wręcz przeciwnie – odcinasz się od tego, bo serce już nie wytrzymuje. Przewijasz dalej. Wyłączasz. Nie chcesz wiedzieć, co znowu się stało. Tym niemniej – jeśli los zwierząt i przyszłość planety są Ci choć trochę bliskie – być może czasem zadajesz sobie pytanie: co ja właściwie mogę zrobić? Zła i spraw do załatwienia tak wiele, że aż trudno zacząć.
Dlatego chciałabym podjąć się próby zebrania – na początek choćby dla siebie, ale może też dla Ciebie – listy postulatów i konkretnych działań. Żeby to wszystko jakoś uporządkować. Żeby można było w końcu odpowiedzieć, kiedy ktoś zapyta: “o co wam właściwie chodzi – wam, weganom, obrońcom zwierząt, klimatu, tym wszystkim ‘oszołomom'”.
O co właściwie chodzi — w tym całym “wyzwoleniu zwierząt”?
No właśnie o to.
O życie. O zmianę. O nadzieję.
100-ka Plus dla Zwierząt, Natury i Klimatu
Tych postulatów jest – rzecz jasna – znacznie więcej niż sto. Niektóre są ogólne i strategiczne, inne konkretne i techniczne. Część dotyczy lokalnych działań, inne wymagają zmiany prawa na poziomie krajowym lub unijnym. Są takie, które można wdrożyć niemal od razu, przy poparciu znacznej części społeczeństwa (choć jest ich niewiele, i nawet one napotykają silny opór niektórych grup interesów) – i takie, które będą wymagały czasu, determinacji i długofalowej współpracy. Ale jedno jest pewne: trzeba zacząć.
Po co taka lista?
Potrzebujemy listy. Kompasu. Katalogu działań, które mogą przybliżyć nas do świata, w którym prawa zwierząt, przyrody i przyszłość klimatu nie są jedynie pustymi hasłami, ale realnymi zobowiązaniami.
Dlatego stwórzmy “100-kę dla Zwierząt, Natury i Klimatu” – jako punkt wyjścia.
Zaznaczam, żę nie jestem ani prawniczką, ani specjalistką od ekologii, czy innych tematów, których dotyczą te postulaty.
Ale jestem kimś komu los zwierząt i natury leży na sercu i często spędza sen z powiek.
Nie jest to dokument zamknięty. To roboczy katalog priorytetów, który może (i powinien!) być rozwijany, modyfikowany i dostosowywany do zmieniającej się rzeczywistości.
Każdy może wziąć z niej to, co najbliższe jego sercu i możliwościom i zacząć działać. Możesz wybrać jeden punkt – i uczynić z niego swój osobisty cel. Możesz dołączyć do innych i wspólnie naciskać na realizację kluczowych postulatów. Możesz edukować, pisać, organizować, protestować – lub rozmawiać z sąsiadami, radnymi, posłami.
Ale równie ważne, jak to, żeby działać, jest to, żeby działać razem. Wspierając się nawzajem. Tworząc sojusze. Kierując się strategią “laser focus” – wybierając takie cele, które mają największą szansę na realizację i mogą pociągnąć za sobą zmiany systemowe. Tak buduje się punkty krytyczne – momenty przełomowe, po których świat już nie wraca do poprzedniego stanu.
CZĘŚĆ I: ZWIERZĘTA – PRAWO, PRZEMYSŁ, OPIEKA
1. HODOWLA I PRZEMYSŁ ZWIERZĘCY
- Zakaz chowu zwierząt futerkowych. To jest postulat, którego wprowadzenie w życie jest tak blisko, a jednocześnie tak daleko…
- Przekształcenie dotacji rolnych: wsparcie dla rolnictwa roślinnego zamiast hodowli.
- Obowiązek etykietowania produktów pochodzenia zwierzęcego wg systemu dobrostanu. (W Szwajcarii już to jest!)
- Zakaz chowu klatkowego (kury, króliki, przepiórki, itd.).
- Moratorium na budowę nowych ferm przemysłowych.
- Zakaz uboju rytualnego bez ogłuszania.
- Obowiązkowe kamery w ubojniach.
- Ograniczenie długości transportu zwierząt żywych (max. 4 godz.).
- Zakaz importu foie gras.
- Zakaz tuczu gęsi i kaczek na stłuszczoną wątrobę.
2. ZWIERZĘTA DOMOWE I BEZDOMNOŚĆ
- Obowiązkowa kastracja/sterylizacja adoptowanych psów i kotów.
- Gminne programy sterylizacji zwierząt wolno żyjących.
- Zakaz sprzedaży zwierząt w internecie i na targowiskach.
- Rejestr i kontrola hodowli psów i kotów – likwidacja pseudohodowli.
- Obowiązkowe chipowanie i rejestracja zwierząt domowych.
- Edukacja o odpowiedzialnej opiece nad zwierzętami w szkołach.
- Zakaz trzymania psów na łańcuchach.
- Zakaz używania kolczatek, obroży elektrycznych i innych narzędzi przemocy.
3. ZWIERZĘTA W NAUCE I ROZRYWCE
- Zakaz testowania kosmetyków i chemii gospodarczej na zwierzętach.
- Obowiązek jawności informacji o badaniach na zwierzętach.
- Finansowanie alternatywnych metod badawczych.
- Zakaz wykorzystywania zwierząt w cyrkach i pokazach.
- Zakaz polowań zbiorowych jako rozrywki.
- Zakaz pokazów zwierząt egzotycznych w szkołach i centrach handlowych.
- Kontrola etyczna wszystkich badań na zwierzętach.
4. PRAWO, EDUKACJA I INSTYTUCJE
- Powołanie Rzecznika Praw Zwierząt.
- Nowelizacja ustawy o ochronie zwierząt – zakaz traktowania ich jak rzeczy.
- Edukacja o prawach zwierząt w szkołach (WOS, etyka).
- Programy promujące dietę roślinną w szkołach i gminach.
- Włączenie ochrony zwierząt do kampanii zdrowotnych i klimatycznych.
- Etyk ds. zwierząt w komisjach sejmowych.
- Roczne raporty gmin nt. opieki nad zwierzętami.
CZĘŚĆ II: SYSTEM ŻYWNOŚCIOWY, KLIMAT I ZDROWIE
5. SYSTEM ŻYWNOŚCIOWY I KLIMATYCZNY
- Roślinne opcje w każdej publicznej stołówce (szkoły, szpitale, urzędy).
- Dni roślinne w instytucjach (np. poniedziałki bez mięsa).
- Podatki klimatyczne – premiujące żywność roślinną.
- Wsparcie dla lokalnych upraw białka roślinnego (groch, bobik, soja, soczewica).
- Program transformacji dla rolników rezygnujących z hodowli zwierząt.
- Zakaz reklamowania mięsa i nabiału w przestrzeni publicznej.
6. POLITYKA ZDROWOTNA
- Włączenie diety roślinnej do oficjalnych zaleceń żywieniowych.
- Raporty nt. kosztów chorób dietozależnych.
- Podatek od przetworzonego mięsa i żywności wysokiego ryzyka.
- Edukacja zdrowotna nt. diety roślinnej w szkołach i na uczelniach.
- Obowiązkowa opcja roślinna w szpitalach, szkołach, żłobkach.
- Dotacje/refundacje produktów roślinnych promujących zdrowie.
- Oficjalne uznanie diety roślinnej za bezpieczną i zdrową na każdym etapie życia.
- Programy wsparcia dla seniorów w oparciu o dietę roślinną.
CZĘŚĆ III: DZIKA PRZYRODA, MIASTA, LASY I BEZPIECZEŃSTWO
7. DZIKA PRZYRODA, LASY I MYŚLISTWO
- Zakaz udziału dzieci i młodzieży w polowaniach. (Ten zakaz jest, ale od czasu do czasu myśliwi występują o jego zniesienie, więc warto to monitorować i zachować czujność.)
- Zakaz polowań na gatunki chronione i tzw. „gatunki konfliktowe” (np. bobry, wilki, łosie).
- Zakaz polowań rekreacyjnych w parkach narodowych i rezerwatach.
- Strefy wolne od polowań – na poziomie gmin i powiatów.
- Monitoring i ograniczenie odstrzałów dzików – koniec masowych odstrzałów „na ASF”.
- Ochrona bobrów jako gatunku kluczowego dla retencji wodnej i bioróżnorodności.
- Wzmocnienie ochrony lasów, mokradeł, torfowisk i dolin rzecznych.
- Osobowość prawna dla wybranych ekosystemów (np. Wisła, Odra, Puszcza Białowieska).
- Zakaz prac leśnych w okresie lęgowym ptaków.
- Reforma Lasów Państwowych – priorytet dla dobra wspólnego, nie zysku.
- Edukacja ekologiczna z naciskiem na współistnienie z dzikimi zwierzętami.
8. ZWIERZĘTA W MIEŚCIE I INFRASTRUKTURA PRZYJAZNA ŻYCIU
- Zakaz kolców i siatek raniących ptaki – obowiązek humanitarnych rozwiązań.
- Zakaz ostrych ogrodzeń – przyjazne dla zwierząt i dzieci projektowanie płotów.
- Obowiązkowe przejścia dla zwierząt przy inwestycjach drogowych i kolejowych.
- Dzikość w miastach – pozostawianie zakrzaczeń, dziupli i martwego drewna.
- Budki lęgowe, domki dla jeży – w szkołach, parkach, przestrzeni publicznej.
- Zakaz trucizn na gryzonie – ochrona ptaków drapieżnych i dzikich zwierząt.
- Zielone dachy i elewacje – obowiązkowy element nowego budownictwa.
- Zakaz koszenia trawników w czasie lęgów i kwitnienia roślin miododajnych.
- Miejskie poidełka i źródła wody dla dzikich zwierząt.
- Ochrona kolonii jerzyków, wróbli i nietoperzy – obowiązek zachowania siedlisk.
- System interwencji w przypadkach dzikich zwierząt w tarapatach.
- Zakaz wypalania traw i nieużytków – śmiercionośna praktyka dla jeży i płazów.
- Tunele dla płazów pod jezdniami – ochrona podczas wiosennych migracji.
- Ocena projektów urbanistycznych pod kątem wpływu na zwierzęta.
- Zakaz dmuchaw i hałaśliwych urządzeń w okresie lęgowym.
9. BEZPIECZEŃSTWO SYSTEMOWE I KLIMATYCZNE
- Mokradła i torfowiska jako strategiczna infrastruktura ochrony klimatu.
- Ochrona bobrów i ich tam – naturalna alternatywa dla betonowych inwestycji.
- Dzika przyroda jako pas bezpieczeństwa biologicznego (ASF, ptasia grypa).
- Zakaz polowań zbiorowych blisko osiedli – zmniejszenie ryzyka wypadków.
- Ochrona drapieżników – wilki jako naturalna kontrola populacji dzików.
- Zakaz kolczastych ogrodzeń i pułapek – zagrożenie dla ludzi i zwierząt.
10. SUWERENNOŚĆ I NIEZALEŻNOŚĆ ŻYWNOŚCIOWA
- Transformacja rolnictwa jako element bezpieczeństwa żywnościowego i sanitarnego.
- Produkcja roślinna – większy plon białka na hektar, mniejsze ryzyko epidemii.
- Zmniejszenie zależności od importu pasz, nawozów i żywego inwentarza.
- Agroleśnictwo i regeneratywne rolnictwo – mniejsza zależność od paliw kopalnych.
- Koniec dotowania przemysłu mięsnego i futrzarskiego (często w rękach zagranicznych holdingów).
To pierwsza próba zebrania postulatów. Warto je przeanalizować pod kątem co jest możliwe krótkoterminowo, bo niektóre są już bardzo blisko wprowadzenia.
Zwierzęta nie mogą mówić za siebie. Lasy nie mają głosu w parlamencie. Torfowiska nie składają wniosków legislacyjnych. Dlatego potrzebują nas – ludzi, którzy będą ich rzeczniczkami i rzecznikami. Dla dobra wspólnego. Dla życia. Dla przyszłości. 🙂
Dziękuję, za przeczytanie artykułu. Aby otrzymywać powiadomienia o kolejnych wpisach, petycjach, i moich pomysłach dotyczących zwierząt i nie tylko – odwiedź i subskrybuj moją stronę na Substack: slodownik.substack.com.
